Ik wil gelezen worden - over leesbaarheid

Korte zinnetjes verhogen de leesbaarheid. Maar.....

In de VK van vandaag stond een artikeltje over een leesbaarheidsonderzoek. Een taalonderzoeker had examens voor het vmbo bekeken op leesbaarheid. De taal in die examens zou voor de doelgroep vmbo'ers niet te moeilijk moeten zijn. En inderdaad, er werden korte zinnetjes gebruikt. Het ging om geschiedenisteksten. Die waren opgebouwd als recepten. Bouterse bleek een dictator.Hij regeerde in zijn eentje. Hij liet zelfs mensen vermoorden. Enz., pagina na pagina. "Ik schrok me te pletter!", aldus de onderzoeker Ted Sanders.
En waarom? Er stonden helemaal geen signaalwoorden in als dus, want, maar, ten eerste.
De scholieren begrepen het beter met signaalwoorden:
Bouterse bleek een dictator, want hij regeerde in zijn eentje.


Ik denk dat dit juist is. Goed leesbare teksten hebben korte zinnetjes, met -ter verheldering en zonodig- signaalwoorden.

In de geciteerde zinnetjes bleven mijn ogen wel haken aan het volgende. Bleek in Bouterse bleek een dictator. Wanneer bleek dat, eerst niet? In zijn eentje. Waarom niet alleen; is in zijn eentje makkelijker te begrijpen dan alleen? Zelfs in Hij liet zelfs mensen vermoorden.
Zelfs is een waardeoordeel, wat deed hij dan nog meer voor nare dingen? (ondertussen weten we al een week dat Bouterse ook zelf 2 mensen heeft vermoord)

De moraal? Schrijf korte zinnen, gebruik indien nodig signaalwoorden om verband, oorzaak, gevolg of reden, of opeenvolging te verduidelijken.
Losse feiten zonder verbanden of verwijzingen zijn als losse flodders, als een telefoonboek zonder indeling, als een 60% gefragmenteerde harde schijf.

Maar leesbaarheid is nog veel meer


-Welke woorden kies je? Wat is je doelgroep, hun woordenschat, hun groepstaal?
-Hoe is de redenering opgebouwd? Signaalwoorden? Juist alineagebruik? Goed gebruik witregels?
-Zijn er leestekens gebruikt die de leesbaarheid vergroten? Ikzelf bijvoorbeeld gebruik heel vaak het leesteken 'de dubbele punt' (:) om iets uit te leggen. En 'de puntkomma' om verbanden tussen zinnetjes te leggen.
-Wordt goed gebruik gemaakt van verschillende lettertypes, lettergrootte, vet, schuin, onderstreept e.d. ?

(Aan de korte zinnetjes, de dubbele punt en de puntkomma heb ik al eerder een blogitem gewijd)

Sylvia Witteman (VK-columniste) schrijft vlot, maar vooral ook humoristisch. Dan blijf je lezen. Haar openingszin(netje) vandaag:  De zon schijnt. (Punt, genoeg)
Ze heeft het verderop over 'bammetjes', want boterhammen zijn te saai voor woorden.
Dus woordkeuze en vooral ook humor doen mensen verder lezen.

Wie zei ook alweer: "Ik wil gelezen worden."?  Ik meen dat dat Multatuli was, de beste stilist die  Nederland ooit heeft gekend. Ook al had dit zinnetje een politieke lading.